Halit ÇELİKBUDAK / ÇANAKKALE Zaferi’nin 105. Yılı… Tarihimizin en önemli zaferlerinden biridir… 19 Şubat-18 Mart 1915 arası deniz, 25 Nisan 1915-9 Ocak 1916 arasında kara savaşları yaşandı… 18 Mart Çanakkale Zaferi için dönemin İngiltere Savunma Bakanı olan Winston Churchil, ‘Türkler, Çanakkale’yi zorlayan çağının en ileri tekniğine sahip güçler karşısına adeta bir kale gibi dikilmişlerdir’ der… Bu da Churchill’in siyasi hayatındaki tek
başarıszlığıdır.
Tarihçi İlber Ortaylı şöyle diyor; ‘18 Mart günü Kraliyet Donanması’na bağlı Queen Elisabeth, Lord Nelson, Inflexible ve Agamemnon ön safta yer aldı… Britanyalılar Gelibolu’yu topa tuttu… Hedefin tahrip edildiğine inandılar… Ardından Fransız Suffren, Bouvet, Charlemagne ve Gaulois ilerledi… Ama Gelibolu tükenmemişti. Müttefik filo Ocean, Irrestible ve Bouvet gibi mühim gemilerini kaybetti. Inflexible, Gaulois, Suffren ve Agamemnon gibi gemileri ağır yara alarak muharebe edemez hale geldiler.’
Çanakkale denilince olumsuz şartlara rağmen Türk askerinin yazdığı zafer destanı ve bu zaferin şahsında sembolize edildiği Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Paşa akla gelir… Pek az bilinmekle birlikte, Çanakkale Savaşları’ndaki 5. Ordu’nun komutanın Alman Mareşal Liman von Sanders Paşa olduğunu da hatırlamak gerekir.
İki hafta önce meslektaşım Yalçın Bayer ve bir başka dostumla Bursa’nın kardeş şehri olan Darmstadt kentindeki tarihi mezarlıkta paşanın mezarını ziyaret ettik. Mezar taşında Prusya Krallığı Generali, Osmanlı İmparatorluğu Mareşali ve Çanakkale Fatihi yazıyor… İlk karısı Amelie’nin mezarına defnedilmiş… 17 Şubat 1855’de doğan Alman Paşa 22 Ağustos 1929’da ölmüş…
Aslında Osmanlı Orduları’nda reform için 14 Aralık 1913’te gelen paşa, savaşın patlak vermesiyle 25 Mart 1915’te 5. Ordu komutanlığına getirilmiş… 9 ay bu görevi yapmış… Daha sonra Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı da yapan Alman Paşa, bu görevi de Gazi Mustafa Kemal’e devretmiş… Savaş sonunda Alman askerlerinin geri dönüşünü sağlamakla görevlendirilir. Yaşadıklarını ‘Türkiye’de Beş Sene’ adıyla yayınlamış…
Savaş taktikleri tartışılsa bile Alman Paşa, İstanbul’a çektiği telgraf ile Mustafa Kemal’in 19. Tümeni