AVUSTURYA’NIN başkenti Viyana’da Osmanlı vatandaşı Yahudiler’e ait “Türk mabedi” olarak adlandırılan sinagogun, Naziler tarafından yakılmasının 82’inci yıl dönümünde Türkiye’nin Viyana Büyükelçiliğince anma etkinliği düzenlendi. Türkiye’nin Viyana Büyükelçisi Ozan Ceyhun ve Viyana Başkonsolosu Asip Kaya’nın katıldığı etkinlikte, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) önlemleri nedeniyle katılımcı sayısı sınırlı tutuldu.

UTANÇ GECESİ

Yıkılan mabedin bulunduğu yerde yapılan etkinlikte konuşan Büyükelçi Ceyhun, başta Almanya olmak üzere Avusturya’da Yahudiler’e ait ibadethanelerin yanı sıra çok sayıda meskenin Nazilerce yakılıp, yıkıldığını, 9 Kasım 1938’in insanlık tarihine utanç gecesi olarak geçtiğini söyledi. Ceyhun, 9 Kasım gecesi Naziler’in Viyana’da Türk mabedi de dahil 42 sinagog ve ibadethaneyi yaktığını, 27 Musevi’nin bu katliam gecesinde hayatını kaybettiğini anlattı.

Viyana’daki Sefarad Türk Cemaatinin merkezi 1938 yılına kadar Zirkusgasse 22 adresinde bulunuyordu. Adıgeçen Cemaat, bugün belediye konutu bulunan bu yerde 1885-1887 yılları arasında Türk Tapınağı olarak anılan bir sinagog inşa ettirdi. Kemer ve mozaiklerin hâkim olduğu Neo Berberi mimari inşaat stili üzerine uzmanlaşmış olan Viyanalı mimar Hugo Ritter von Wiedenfeld (1852-1925) inşaatın planlanmasıyla görevlendirildi.9 Kasım gecesi Naziler Viyana’da Türk mabedini yaktı.

IRKÇILARA KINAMA 

Büyükelçi Ceyhun, “Belirli bir dine mensup olmak dışında hiçbir suçu olmayan bu insanları yeniden saygıyla anmak ve söz konusu aşağılık eylemleri gerçekleştiren ırkçıları huzurlarınızda nefretle kınamak isterim.” dedi. Türk mabedinin tarihçesi ve Avusturya’daki Osmanlı Yahudileri’nin iki ülke arasındaki bağın güçlenmesine sağladığı katkılara değinen Ceyhun, aynı dönemde Avusturyalı Yahudiler’in İstanbul’da Avusturya mabedi adı verilen bir ibadethane yaptığını, söz konusu mabedin hala varlığını sürdürdüğünü kaydetti.

TÜRK TEMSİLCİLER YAHUDİLERİ KORUDU 

Ceyhun, 1925 sonrasında başlayan ırkçı akımlar nedeniyle Türkiye’den gelen Sefarad Yahudileri’nin Viyana’yı terk etmeye başladığını, 1940’larda ülkedeki diğer Yahudilerle birlikte Osmanlı’dan gelen Musevilerin de ırkçı saldırılara maruz kaldığını anlattı.Türkiye’nin Nazi döneminde bu vatandaşlarını korumak için çaba sarf ettiğini kaydeden Ceyhun, “Avrupa’daki diplomatik temsilciliklerimiz Türk Yahudileri’ni korumak ve kurtarmak için kendi hayatları pahasına mücadele vermişler ve büyük ölçüde başarılı olmuşlardır.” ifadesini kullandı.

Ceyhun, Türkiye’nin Avrupalı ırkçılara karşı çetin ve onurlu bir mücadele verdiğine dikkati çekerek, şunları söyledi: “Şüphesiz ülkemizin mazlumların yanında yer alma politikası, ırkçılık, yabancı düşmanlığı, antisemitizm ve İslam düşmanlığının maalesef tekrar yükselmekte olduğu günümüzde de devam etmektedir.”